Từ A đến
Z
Qua bài “Lạm bàn về
căn bệnh dối
trá tại Việt
Nam”, Giáo sư Trần
Kinh Nghị từ
Hà Nội đề
cập tới
điều có thể
nói hài hước – nhưng
chua chát
– rằng
“ở Việt
Nam mọi thứ
đều giả,
chỉ có dối
trá là có thật!”
Một nhà giáo dục
luôn quan tâm cho vận nước,
dân tộc là GS Hà Văn Thịnh
từ Huế
cảnh báo rằng
tình trạng giả
dối
ở Việt
Nam giờ lan tỏa
từ “A đến
Z”, khi cảnh nhiễu
nhương, tự
tung tự tác đang hoành hành xã hội
Việt Nam:
Vì giờ người
ta giả dối
từ A tới
Z, từ trên xuống
dưới. Ai muốn
làm gì thì làm, ai muốn lừa
ra sao thì lừa, muốn
tự tung tự
tác hay ăn cướp thế
nào đó vẫn được.
- GS Hà Văn Thịnh
Theo GS Trần Kinh Nghị,
thì dối trá thoạt
nghe qua cũng chỉ là một
thói đời không mấy
tốt đẹp
vốn nhan nhản
trong xã hội loài người,
nên người ta dễ
tưởng rằng
“không có gì nguy hại lắm”.
Nhưng, khi
“Lạm
bàn về căn bệnh
dối trá
ở Việt
Nam”, GS Trần Kinh Nghị
không khỏi lưu
ý rằng
“Ở Việt
Nam bệnh dối
trá có những đặc
thù riêng”. Những “đặc
thù riêng” ấy là như
thế nào?
Tác giả giải
thích:
“Nó bắt nguồn
từ thời
kỳ cách mạng giải
phóng dân tộc, trải
qua nhiều biến
cố lịch
sử với
những phong trào thi đua và những
đợt cải
cách ruộng đất,
cải tạo
công thương, nhân
văn giai phẩm
v.v… khiến xã hội
bị xáo trộn,
lòng người đảo
điên. Những thời
kỳ kinh tế khắc
khổ cũng khiến
con người ta trở
nên bon chen và thủ đoạn.
Tất cả
tạo nên lối
sống và tư
duy phức tạp,
thường mang tính hai mặt,
nói và làm không đi đôi với nhau.”
Căn bệnh trầm
kha
Vẫn theo GS Trần
Kinh Nghị, thói “làm thì láo, báo cáo thì hay” cùng thói “chạy
theo thành tích” vốn phát xuất
từ thời
XHCN ở Miền
Bắc đã góp phần
làm trầm trọng
thêm căn bệnh dối
trá ở Việt
Nam hiện nay, và đã trở
thành “căn bệnh trầm
kha bám sâu rễ trong toàn xã hội
đến độ
ai không biết nói dối,
không biết làm
ẩu và không biết
‘ăn theo nói leo’ thì không thể tồn
tại”.
Và tác giả báo động
rằng tệ
nạn bè phái, tham nhũng nghiêm trọng
tràn lan trên khắp quê hương
hiện nay cũng có nguyên nhân sâu xa từ
căn bệnh dối
trá ấy, để
từ đó, sinh sôi và dung dưỡng
cho “những kẻ
bất tài, vô đạo
đức nhưng
thích làm
quan”.
Nhà văn Nguyên Ngọc qua bài
“Cần một
cuộc tự
vấn” đã thẳng
thắn đề
cập tới
“một trạng
thái chán chường sâu sắc
và mênh mông về đạo
đức xâm chiếm
mọi con người”.
Theo cái nhìn của nhà văn Nguyên Ngọc
thì tâm trạng chán chường
trước sự
sa sút về đạo
đức
ấy phát sinh từ
một “căn bệnh”
cứ “vây kín quanh mình”, “va vào đâu cũng gặp”
dưới “mọi
kiểu trắng
trợn hay tinh vi”, đó là sự
giả dối.
Nhà văn Nguyên Ngọc phân tích:
“Tôi cho rằng
căn bệnh nặng
nhất, chí tử
nhất, toàn diện
nhất của
xã hội ta hiện
nay là bệnh giả
dối. Chính cái giả
dối tràn lan khiến
người ta không còn thật
sự tin vào bất
cứ điều
gì nữa. Câu hỏi
thường trực
bây giờ: Tốt
để làm gì? Sạch
để làm gì? Quên mình để
làm gì? Xả thân chống
lại cái xấu,
cái giả để
làm gì? Liệu rồi
có ai, có cơ chế
nào bảo vệ
những nỗ
lực đạo
đức đó không? Hay thậm
chí bị cả
cơ chế
quật đánh lại
như vẫn
thấy không hề
ít?”
Đang thống
trị xã hội
Nhà văn Trần Mạnh
Hảo cũng không tránh khỏi
âu lo khi căn bệnh giả
dối
ấy “đang thống
trị xã hội”
Việt Nam, mà chủ
yếu bắt
nguồn từ
tình trạng thiếu
trung thực của
nền giáo dục
nước nhà: Nhưng
toàn bộ
hệ thống
đã hư,
đã sai rồi,
thì phải thay đổi
cả hệ
thống mới
cải tạo
được xã hội
hiện nay. Hiện
sự giả
dối đang thống
trị xã hội
chúng ta. - Nhà văn Trần Mạnh
Hảo
“Sự giả
dối tồn
tại
ở xã hội
Việt Nam lâu rồi.
Ngay trong lãnh vực giáo dục,
ông phó Thủ tướng
Nguyễn Thiện
Nhân phụ trách các mặt
văn hóa-giáo dục cũng khẳng
định là tình trạng
thiếu trung thực
trong giáo dục là bệnh
lớn nhất
tại VN.
Mà giáo dục là gì? Giáo dục
là dạy cho con người
trở thành người.
Nó dạy cho con người
phải có đạo
đức. Mà cái đầu
tiên của đạo
đức là chân thật.
Giả dối
thì trái ngược lại,
là phản giáo dục.
Vừa rồi
nhà bác học toán học
Hoàng Tụy cũng vừa
viết một
bài rất hay góp ý cho Thủ
tướng Nguyễn
Tấn Dũng về
tái cấu trúc xã hội.
Theo GS Hoàng Tụy thì không
thể nào tái cấu
trúc xã hội. Bởi
vì tái cấu trúc là những
bộ phận
rời. Nhưng
toàn bộ hệ
thống đã hư,
đã sai rồi,
thì phải thay đổi
cả hệ
thống mới
cải tạo
được xã hội
hiện nay. Hiện
sự giả
dối đang thống
trị xã hội
chúng ta.”
Cả một
hệ thống
Cách nay chưa lâu
– tức
hồi cuối
năm ngoái, vào một buổi
chiều cuối
năm, khi “giá rét và nỗi buồn…
tràn ngập tâm hồn
khiến nỗi
lòng chùng xuống”, TS Nguyễn
Xuân Diện đã phóng bút bài “Chiều
cuối năm nhìn lại”,
qua đó ông không quên lưu
ý tới
“những vụ
giết người
cướp của
ngày càng táo bạo, kẻ
thủ ác tuổi
đời càng ngày càng trẻ
và cách thức giết
người càng ngày càng dã man, độc
ác, quyết liệt”
hơn.
Nhà văn Trần Mạnh
Hảo cũng có cái nhìn tương
đồng về
việc xã hội
Việt Nam ngày nay – mà theo lời
ông, “xuống cấp
chưa từng
thấy”:
“TS Nguyễn
Xuân Diện nói thế
là chính xác bởi vì điều
đó có rất nhiều
người đã khẳng
định rồi.
Ngay cả nghị
viên Quốc hội
Việt Nam Dương
Trung Quốc cũng nói rằng
thế hệ
chúng ta là thế hệ
mất gốc.
Mà mất gốc
là mất những
giá trị tốt
đẹp của
Việt Nam.
Còn xã hội
Việt Nam hiện
nay, về mặt
đạo đức,
xuống cấp
chưa từng
thấy. Tình trạng
này đầy tràn những
mặt báo “lề
phải”: Ngày nào cũng cướp,
cũng giết, cũng có những
tội phạm
xã hội khủng
khiếp. Nó tràn lan, không còn là hiện
tượng riêng lẻ,
mà cả hệ
thống như
vậy rồi.”
Nếu ngày xưa
– cách
nay hơn một
thế kỷ
– nhà thơ Trần
Tế Xương
than phiền và báo động
tình trạng xã hội
VN lúc đó suy đồi về
đạo đức,
khi:
Nhà kia lỗi
đạo con khinh bố
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng
thì ngày nay, tình hình đạo
đức sa sút ngày càng trầm
trọng trong nước
đang gây bất an, trăn trở
triền miên cho những
người có tâm huyết
với quê hương.
Lời bình của
Alan:
Một bạn
BCA gởi tôi bài viết
trên đăng trên BBC cách đây vài tháng để xin tôi câu bình luận.
Thực tình, tôi không chắc
là mình có được sự
hiểu biết
sâu rộng về
xã hội này cũng như
một góc nhìn khách quan để
đánh giá một vấn
nạn có thể
nói là nghiêm trọng và căn bản
trong sự vận
hành của một
quốc gia.
Tôi xin dành sân chơi này
cho các bạn:
những người
con của tổ
quốc đang trải
nghiệm trong môi trường;
đang có những băn khoăn bức
xức (hay đang an hưởng
hạnh phúc); muốn
nhìn thấy một
Việt Nam khác biệt
(hay vẫn như
thế); và có một
tình yêu quê hương sâu
đậm (hay makeno).
Tôi xin đề nghị
vài câu hỏi.
1. Sự giả
dối có lan tràn từ
A đến Z hay không? Hay chỉ
là cục bộ
và không trầm trọng
đến vậy?
2. Đây có phải là một vấn đề cơ chế cần tái cấu trúc toàn bộ? Hay có thể sửa sai từng phần?
3. Nếu sự xuống cấp của xã hội quá tồi tệ thì bản thân và gia đình bạn sẽ chịu đựng và tồn tại như thế nào? Trong bao lâu?
4. Yếu tố nào đã gây nên những hệ quả này: dân trí, kinh tế, lịch sử hay thể chế?
5. Bạn có thể tạo cho mình một ốc đảo thanh bình giữa những nhiễu nhương?
2. Đây có phải là một vấn đề cơ chế cần tái cấu trúc toàn bộ? Hay có thể sửa sai từng phần?
3. Nếu sự xuống cấp của xã hội quá tồi tệ thì bản thân và gia đình bạn sẽ chịu đựng và tồn tại như thế nào? Trong bao lâu?
4. Yếu tố nào đã gây nên những hệ quả này: dân trí, kinh tế, lịch sử hay thể chế?
5. Bạn có thể tạo cho mình một ốc đảo thanh bình giữa những nhiễu nhương?
Let the game begins…trong những
ngày hè lười biếng
và nóng nực.
Nguồn: Góc
Nhìn Alan
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét