Tại sao luật sư mù Trần Quang Thành được gọi là Daredevil?

Nguyễn Bảo Tư

 

Ngày 21 tháng Tư năm 2012 luật sư mù Trần Quang Thành (Chen Guangcheng -DCVOnline) đã trốn thoát khỏi sự canh gác chặt chẽ của công an Trung Cộng quanh nhà ông tại làng Đông Thạch Cổ (Dongshigu-DCVOnline), huyện Lâm Nghi (Linyi-DCVOnline), tỉnh Sơn Đông (Shandong -DCVOnline). Đến thứ Sáu 27 tháng Tư, tin tức về vụ đào thoát có một không hai này được các báo giấy và báo mạng tại Mỹ đồng loạt tung lên, cho biết ông Trần đã vào được bên trong Tòa Đại sứ Hoa Kỳ tại Bắc Kinh. Ngoài những hàng tít bình thường như “Chen Guangcheng Escapes House Arrest” còn có những tít lạ lùng hơn như “Holy Crap, A Chinese Daredevil!” Một người tật nguyền như ông Trần làm sao vượt ngục? Và tại sao người Mỹ lại gọi Trần Quang Thành là “Daredevil”?

 

Cuộc vượt thoát tài tình

Trần Quang Thành bị mù từ nhỏ, rồi vì mù nên không được vào trường đại học nên phải tự học thành luật sư. Ông bắt đầu lên tiếng bảo vệ quyền của những người nông dân và tàn tật từ năm 1998. Ông Trần cũng đấu tranh cho những phụ nữ bị buộc phải phá thai muộn và triệt sản dưới chính sách một con của nhà cầm quyền Bắc Kinh. Ông bị bắt giam năm 2006 và trả tự do năm 2011. Sau đó ông và gia đình bị quản thúc tại gia trong tình trạng hết sức khắc nghiệt, con gái ông không được đến trường. Công an còn lấy các tấm sắt che bít hết cửa sổ, tịch thu máy điện toán, máy xem DVD, máy chụp hình, đèn bấm, sách vở tài liệu cùng các món sở hữu khác, đồng thời đặt hai máy thu hình bên ngoài nhà. Có khoảng 60 công an canh gác đêm ngày để xua đuổi bất cứ ai muốn đến thăm.

Vòng vây “nội bất xuất, ngoại bất nhập” của công an thô bạo đến mức ngày 15 tháng 12, 2011, tài tử điện ảnh Christian Bale – người từng đóng vai Batman/Bruce Wayne trong 2 bộ phim Batman Begins và The Dark Knight – chỉ vì muốn đến thăm luật sư Trần mà bị hành hung, cho dù Bale đã thực hiện thành công bộ phim “Flowers of War” (Cánh Hoa Thời Loạn) được cho là sẽ đem lại giải Oscar cho Trung Cộng. Bale và đoàn quay phim CNN đã bị công an chặn lại ngay tại đầu làng, sau đó còn bị xe công an rượt theo cả một quãng đường để đuổi hẳn ra khỏi làng. Bản thân “Người Dơi” cũng bị la mắng và táng vào trán. Cho thấy Trần Quang Thành bị khống chế hết sức chặt chẽ. Mỉa mai thay, chưa đầy một năm sau, con người mù lòa này đã trốn thoát bất chấp cả một hàng rào công an mật vụ đêm ngày rình rập bao vây.

Sự việc bắt đầu từ lúc một trong 25 ủy viên Bộ Chính trị và là một gương mặt đang lên, ông Bạc Hy Lai (Bo Xilai), bị cách chức bí thư thành ủy Trùng Khánh, còn giám đốc Công an Thành phố này là ông Vương Lập Quân (Wang Lijun) cũng bị cách chức và bị coi như là một kẻ “phản bội” vì có ý định xin tỵ nạn chính trị tại lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Thành Đô. Trần Quang Thành tin rằng vụ việc họ Bạc sẽ mở màn cho một cuộc đấu đá kinh hoàng giữa các thế lực trong nội bộ Đảng Cộng Sản, và ông có thể trở thành nạn nhân của các cuộc thành trừng này. Lối thoát duy nhất là tìm một nơi an toàn để lánh nạn trong một thời gian. Ông Trần đem điều ấy nói với ông Hồ Giai (Hu Jia), một người bạn đấu tranh. Trong một cuộc gặp gỡ bí mật mà ông Hồ Giai phải cải trang kỹ lưỡng cả hai bàn bạc với nhau khoảng 1 tiếng, và rồi cùng đồng ý rằng chỉ có một chỗ “an toàn 100%”, đó là Đại sứ quán Hoa Kỳ.

Chen Guangcheng và  Hu Jia (tại Bejing sau khi Trần Quang Thành trốn thoát) Nguồn ảnh: Getty/AFP

Nhưng vấn đề khó khăn nhất là ông Trần phải tự mình thoát được vòng vây canh phòng của công an để ra được bên ngoài. Việc này với một người mắt sáng đã là rất khó khăn thì một người mù sẽ làm sao? Thế nhưng Trần Quang Thành không bỏ cuộc.

Sau 2 tháng trời chuẩn bị kỹ lưỡng, theo dõi cặn kẽ đường đi nước bước của đối phương, ông Trần tìm hiểu chính xác giờ thay ca của hai toán lính gác. Vào một đêm không trăng sao, đúng vào giờ thay đổi phiên gác, Trần Quang Thành lẻn ra ngoài. Ông phải leo qua một hàng rào cao, khi nhảy xuống chân lại bị trặc. Dù thế, ông vẫn khập khiễng băng qua 8 vòng canh gác của những kẻ côn đồ mặc thường phục (plainclothes thugs) trong bóng đêm. Trời tối đen như mực nhưng chính đó lại là lợi thế của ông Trần vì đối với một người mù thì đêm không khác gì ngày. Trên quãng đường vượt thoát, ông đã té ngã cả trăm lần nhưng ông lại đứng lên, tiếp tục, và cuối cùng tới được điểm hẹn.

Tại điểm hẹn, Trần Quang Thành gặp Hà Bội Dung (He Peirong) – còn có biệt hiệu Trân Châu (Pearl). Hà Bội Dung chở Trần đến Bắc Kinh (khoảng 8 tiếng lái xe). Tại đây, ông Trần gặp lại ông Hồ Giai. Ông này đã giúp ông thu một đoạn video clip gởi lời tới Thủ tướng Ôn Gia Bảo và phóng lên mạng YouTube. Tiếp theo đó, ông Trần được một người bạn đấu tranh khác là ông Quách Ngọc Sơn (Guo Yushan) chở đến một nơi trú ẩn khác. Hiện nay, Trần Quang Thành đã được Đại sứ quán Hoa Kỳ tiếp nhận. Theo ông Lý Kính Tùng (Li Jinsong) – luật sư của ông Trần năm 2006 – thì từ lâu ông Trần đã được nhiều quốc gia đề nghị cấp cho quy chế tị nạn nhưng ông đều từ chối vì quyết tâm ở lại trong nước để đấu tranh. (1)

“Thưa Thủ tướng Ôn. Dù rất khó khăn, tôi cũng đã trốn thoát.” Đó là câu mở đầu của Trần Quang Thành trong đoạn video clip dài 15 phút. Bằng lời lẽ lịch sự nhưng cứng rắn, ông Trần đưa ra 3 yêu cầu: Xử phạt nghiêm khắc những viên chức đã tra tấn gia đình ông trái với luật pháp; Bảo đảm an toàn cho những người thân của ông; Chính phủ phải có những biện pháp thực sự để chống tham nhũng.

Một người mù tay không tấc sắt, dám qua mặt cả một lực lượng công an trang bị vũ khí đến tận răng thì quả là một hành động rất ấn tượng, nhưng vì lý do gì mà nhiều người Mỹ gọi ông Trần là “Daredevil”? Đây lại là một câu chuyện khác.

Siêu nhân Daredevil

Daredevil là một super-hero (anh hùng siêu nhân) của truyện tranh Mỹ (comics) ra đời năm 1964. Daredevil tên thật là Matt Murdock. Khi còn nhỏ, cậu bé Matt đã bị mù trong một tai nạn xe vì muốn cứu một người ăn xin. Cha của Matt – Jack Murdock- là một võ sĩ đánh bốc và cũng là tay sai của một băng đảng xã hội đen có tên The Kingpin. Khi lên võ đài, Jack thường mặc một cái áo đỏ có hai chữ DD – “Dare Devil”. Trong một cuộc thi đấu, Jack bị buộc phải thua để bọn Kingpin thắng cá độ, nhưng Jack nhất định không chịu vì muốn để lại một tấm gương trung thực cho con. Và Jack đã bị bắn chết ngay trong đêm hôm ấy, ngay trước mặt đứa con trai của mình.

Quyết tâm trả thù cha, cậu bé Matt Murdock tìm thày học võ. Tuy không có thị giác nhưng những giác quan khác của Matt lại trở nên nhạy bén không ngờ. Không những Matt có thể nghe thấy rõ hơn người thường, cậu còn nghe được cả nhịp đập trái tim của người đối diện, từ đó biết được người kia nói thật hay nói dối, có sức khỏe mạnh hay yếu, v.v… Lớn lên, Matt học luật và trở thành luật sư. Anh giúp những người nghèo tìm công lý, đó là nhừng người nghèo đến mức có khi chỉ đủ sức trả công cho anh bằng một con cá! Thế nhưng, pháp luật không phải lúc nào cũng công minh, nhiều khi công lý đầu hàng tiền và quyền, và đó là lúc Matt Murdock sẽ khoác bộ đồ đỏ rực lên người, cùng với vũ khí là hai khúc đoản côn, Daredevil thay thần công lý trừng trị kẻ ác.

Có thể thấy, Trần Quang Thành giống với Matt Murdock ở nhiều điểm: bị mù từ nhỏ, lớn lên thành luật sư, cương quyết đấu tranh cho quyền lợi của những người thấp cổ bé miệng. Ngay cả vẻ bề ngoài, luật sư Trần cũng giống luật sư Murdock đến kinh ngạc, cũng mái tóc đen xõa ngang trán, cặp kính đen hình chữ nhật, giống đến cả khuôn mặt chữ điền và đôi môi cương nghị. Theo ông Hồ Giai, ông Trần cũng có khả năng “nghe rất tốt”. Nhưng tất cả những điều vừa kể không đủ để người Mỹ nhắc đến Trần Quang Thành như Matt Murdock dù rằng năm 2006 tạp chí Time đã bình chọn Chen Guangcheng là một trong 100 nhân vật có ảnh hưởng nhất thế giới. Chỉ đến bây giờ, khi ông Trần dũng cảm và khôn khéo vượt qua vòng rào giam giữ bất chấp mọi nguy hiểm thì ông mới được người Mỹ thán phục, nhắc đến như là “The Chinese Daredevil”. Và tức nhiên, The Kingpin – băng đảng tội phạm – được ví cho Đảng Cộng Sản Trung Quốc.

Tưởng cũng nên ghi nhận rằng người Mỹ rất “cưng” những nhân vật super-hero của họ. Những Batman, Spiderman, Superman, Woverine, Spawn, v.v… tuy chỉ là nhừng nhân vật hoàn toàn tưởng tượng nhưng lại được ngưỡng mộ như những con người bằng xương bằng thịt vì họ là biểu tượng cho quan niệm anh hùng đặc biệt kiểu Mỹ. Gần đây, Thủ tướng Nga (nay là Tổng thống) Vladimir Putin được gọi là “Batman” nhưng đó chỉ để diễu thái độ độc đoán của ông Putin so với cái vẻ rụt rè “gà phải cáo” của “Robin” Medvedev mà thôi. Cho tới nay, dù truyện tranh Mỹ có cả hàng chục nhân vật super-hero (nam và nữ) nhưng chưa một người ngoại quốc nào được cái vinh dự có tên đi kèm với một nhân vật siêu nhân. Vì thế, khi có những nhà báo Mỹ đập đùi cái đét mà bảo “Holy crap, a Chinese Daredevil!” (Quỷ thần ơi, bây giờ lại có một Daredevil Tàu!), hay “Chen Guangcheng turns Daredevil on his captors” (Trần Quang Thành thành ra Daredevil với bọn bắt ông), hay, “Blind lawyer by day, Daredevil by night?” (Luật sư mù ban ngày, Daredevil ban đêm?) thì mới thấy hành động can trường của vị luật sư mù này đã được người Mỹ đánh giá cao đến mức nào. (2)

Những gì tiếp theo?

Ngay lập tức, nhà cầm quyền Bắc Kinh đã bắt giữ những người có liên quan tới vụ vượt thoát của ông Trần. Hai người em của ông Trần là Trần Quang Phục (Chen Guangfu) và Trần Khoa Quỹ (Chen Kegui) đều bị bắt ngày thứ Năm, 26 tháng Tư. Riêng ông Trần Khoa Quỹ đã bị một số người không mặc sắc phục đến bắt. Bọn chúng nhảy qua tường rào, bẻ khóa, đá cửa xông vào nhà trong đêm tối. Ông này đã cầm dao ở bếp để chống cự lại. Hành động của bọn công an Trung Cộng giống hệt với công an Việt Cộng: không có trát tòa, xử dụng bọn đầu gấu xã hội đen, dùng nhừng thủ đoạn đê tiện hèn hạ nhưng vô cùng dã man. Như vợ của luật sư Trần, bà Viên Vệ Tịnh (Yuan Weijing) đã bị quấn vào một cái chăn và bị đám côn đồ xúm vào đánh đập trong nhiều tiếng đồng hồ. Ông Hồ Giai đã bị bắt, còn ông Quách Ngọc Sơn và cô Hà Bội Dung đều bị theo dõi.

Thế nhưng tất cả những gian khổ trên không làm mờ đi niềm hân hoan của cộng đồng mạng Trung Hoa. Tin vượt ngục của luật sư mù Trần Quang Thành nổ ra như một tiếng sét giữa trời quang. Blogger Kinh Hối Lệ (Jing Huili) viết “Chưa bao giờ số phận của một người mù lại làm rúng động lương tâm của toàn dân tộc đến thế”. Các netizens cũng tỏ lòng đặc biết ái mộ đến Pearl-Hà Bội Dung vì lòng quả cảm của cô. Vụ việc cũng hé lộ một điều làm nức lòng người, đó là các tổ chức đấu tranh tại Trung Hoa đã tạo được một mạng lưới chặt chẽ và làm việc rất hữu hiệu.

Khỏi nói cũng biết nhà cầm quyền Bắc Kinh phát sốt về vụ “luật sư mù nghe gió kiếm” này. Theo ghi nhận của website China Digital Times, từ hôm 27 tháng Tư đến nay, một loạt từ ngữ đã bị chặn trên mạng Tân Lãng Vi Bác (Sina Weibo, một loại Google Search & Translate ở Hoa Lục), hầu hết là tên của những người có liên can đến vụ đào thoát. Ngoài tên ông Trần Quang Thành, còn có tên ông Hồ Giai cùng người vợ là bà Tằng Kim Yến. Từ “trân châu”, biệt hiệu của Hà Bội Dung cũng nằm trong danh sách đen, tương tự như “Lâm Nghi” tên huyện ông Trần, đến cả các từ tắt như GC (tức là Guang Cheng – Quang Thành), CNN, BBC, hai cơ quan truyền thông đưa nhiều tin về vụ này cũng bị cấm tiệt. Nực cười là ngay cả các từ hết sức bình thường như “manh nhân” hay “hạt tử” – nghĩa là “người mù” – cũng bị kiểm duyệt, thậm chí từ “sứ quán” cũng bị coi là nhạy cảm. (3)

Thế nhưng, quen thuộc với cách kiểm duyệt của chế độ đối với các thông tin bất lợi, cư dân mạng Trung Quốc đã lập tức sáng tạo ra cách đối phó. Theo hãng Reuters, trong những ngày qua, trên mạng Internet Trung Quốc đã xuất hiện thành ngữ “bước vào ánh quang”, để nói về vụ ông Trần Quang Thành, vừa gợi lên vụ ông đào thoát khỏi nơi tăm tối, vừa ám chỉ tên lót của ông là Quang.

Còn về phía Hoa Kỳ thì sao? Theo tin của báo Huffington Post, ứng cử viên Tổng thống đảng Cộng Hòa – ông Mitt Romney – đã lên tiếng rằng Hoa Kỳ cần phải làm tất cả để bảo vệ người đấu tranh Trung Hoa vừa đào thoát này. Theo ông Romney, vụ việc của ông Trần Quang Thành đã mở rộng những vấn đề về nhân quyền, và Hoa Kỳ cần giúp Trung Hoa thay đổi chế độ cộng sản.

Mọi người còn nhớ vụ người bất đồng chính kiến nổi tiếng nhất Trung Quốc là giáo sư Phương Lệ Chi (còn được gọi là “Sakharov Trung Quốc”), đã trốn vào đại sứ quán Mỹ ở Bắc Kinh ngay sau khi phong trào Mùa Xuân Bắc Kinh (hay Sự kiện Thiên An Môn) bị đàn áp năm 1989. Ông đã phải tỵ nạn một năm ròng rã ở đấy, trong khi chờ đợi cuộc đọ sức giữa Washington và Beijin ngã ngũ. Ông đã qua Mỹ sau đó, và mới qua đời hồi tuần qua. Luật sư Trần Quang Thành rồi cũng sẽ chung số phận đó hay không?

Vào ngày 3 tháng Năm này, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton và Bộ trưởng Tài chính Mỹ Timothy Geithner sẽ đến Bắc Kinh tham gia cuộc Đối thoại Chiến lược Kinh tế Mỹ Trung thường kỳ giữa hai nước, một cuộc họp trên nguyên tắc là nhằm giảm bớt căng thẳng giữa hai cường quốc. Dư luận cho rằng việc xin lánh nạn của Trần Quang Thành sẽ đẩy Hoa Kỳ vào một vị thế rất khó xử, nhất là năm 2012 lại là năm bầu cử Tổng thống Mỹ, bất cứ một sơ xuất nào của đảng Dân Chủ cũng có thể dẫn đến kết quả bất lợi cho Tổng thống Obama.

Ở đây có một sự kiện mà người viết không khỏi thắc mắc, mong có ngày tìm được giải đáp là việc tài tử Christian Bale đích thân đến thăm luật sư Trần Quang Thành có ý nghĩa gì không hay chỉ là một sự ngẫu hứng. Theo “truyền thống” comics, mỗi super-hero có một địa bàn hoạt động riêng như Batman là Gotham City còn Daredevil là Hell’s Kitchen, thế nhưng người này vẫn đến hỗ trợ cho người kia khi thực sự cần thiết. Việc “Batman – Bale” đến thăm “Daredevil – Chen” trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn dường như chuyên chở một thông điệp gì đó chứ không đơn giản là một cảm tình cá nhân bình thường. Có thể gọi đó là một cử chỉ “bật đèn xanh” từ phía Mỹ đến ông Trần hay không, nên ông Trần mới tin tưởng rằng Sứ quán Mỹ là nơi trú ẩn an toàn nhất?

Cuộc chuyển tiếp quyền lực tại Trung Hoa Lục Địa đang diễn ra những màn gay cấn, trong đó các nhóm quyền lực Bạc Hy Lai, Chu Vĩnh Khang đang bị các phe phái khác ra tay thanh trừng độc địa hơn cả thủ đoạn của các băng đảng Mafia. Bên cạnh đó là cuộc đấu tranh ngoan cường của những con người yêu chuộng tự do như Hồ Giai, Trần Quang Thành. Và tất cả chỉ mới là phần mở đầu cho những câu chuyện ly kỳ sắp tới.

© DCVOnline

---

Nguồn:

(1). Washington Post: Chen Guangcheng, Chinese dissident went to U.S. Embassy for protection, Keith B. Richburg & Steven Mufson, 28/04/2012
(2). Những hàng chữ này được tìm thấy khi google với từ khóa “chen guangcheng daredevil”
(3). Cư dân mạng Trung Quốc tìm cách phá vỡ hàng rào kiểm duyệt vụ Trần Quang Thành, Trọng Nghĩa, 304/04/2012.