Việt Nam-Hoa Kỳ Và Hồ Sơ Nhân Quyền

Đào Như

Thời mà danh từ “nhân quyền” được định nghĩa như một chủ thuyết và được đề xuất một chiều có định hướng, thời mà nhãn hiệu “nhân quyền” được xem như sức mạnh mềm, một loại vũ khí cho phép những quốc gia mạnh hơn can thiệp vào nội tình và chi phối những quốc gia yếu hơn, biến kẻ yếu hơn thành chư hầu, lệ thuộc… thời ấy đã qua rồi. Chủ nghĩa nhân quyền và những thể chế Tự do Dân chủ làm sẵn, sản xuất hàng loạt theo kiểu dây chuyền, Taylorism, không còn là vũ khí đắc lực của các đế quốc nữa, trước sự lớn mạnh của các quốc gia nhược tiểu, trước sự trổi dậy hàng loạt của các nước Á, Phi, châu Mỹ La tinh, cộng đồng Á Rập… Chính tại Hoa Kỳ, vũ khí nhân quyền mất đi phần lớn hiệu năng của nó khi Cố vấn Henry Kissinger đề xuất với Richard Nixon thể chế chính trị ngoại giao vị lợi nhuận: Nước Mỹ sẽ ủng hộ, hợp tác với bất cứ chính thể nào, quốc gia nào, miễn là sự hợp tác với các quốc gia ấy, chính phủ ấy, đem lại lợi ích cho nước Mỹ. Do đó, chính phủ Mỹ ủng hộ và hợp tác bán vũ khí tối tân cho Saudi Arabia, một quốc gia không coi trọng phụ nữ, vi phạm nhân quyền nghiêm trọng, chỉ vì quốc gia này cho phép Mỹ độc quyền khai thác nguồn dầu hỏa lớn nhất thế giới của nước này.

Chính cũng vì đường lối chính trị ngoại giao vị lợi nhuận, George W.Bush, nguyên tổng thống Hoa Kỳ, tuyệt đối ủng hộ Arial Sharon, cố Thủ Tướng Do Thái, mặc dầu chính George W. Bush đã từng gọi Sharon là tên đồ tể giết người Á Rập, Palestines. Sự thông thương quan hệ Mỹ-Trung với cấp bậc đại sứ vào năm 1976 là một trường hợp điển hình… Phải chăng chủ thuyết Chính trị Ngoại giao vì-lợi-nhuận của Henry Kissinger đã biến nền chính trị của Mỹ thành kẻ đồng hành với những thể chế phi nhân nhân quyền?

Trong bối cảnh nhân quyền tại Mỹ như thế đó, các nhà lập pháp Hoa Kỳ hôm 8-tháng 2-12 đã tiến tới một dự luật có thể cắt giảm viện trợ cho Việt Nam nếu Việt Nam không cải thiện hồ sơ nhân quyền. Tin này được đưa ra trong lúc có những tin đồn và lo ngại về chính phủ Việt Nam đang gia tăng và trấn áp những người đối kháng và hoạt động tôn giáo. Đề xuất dự luật còn bày tỏ quan ngại về những hạn chế đối với tự do báo chí, cách hành xử của chính quyền với những tăng lữ tôn giáo, những người thuộc nhóm thiểu số ở Tây Nguyên, những người Hmong… Chris Smith, dân biểu đảng Cộng Hòa Mỹ, tiểu bang New Jersey, ủng hộ dự luật này. Dự luật này đã thông qua cả hai đảng CH và DC tại Hạ viện và sau đó phải được Thượng Viện thông qua mới có hiệu lực… Hạ viện Mỹ cũng đã từng thông qua dư luật nhân quyền vào những năm 2001, 2004 và 2007 nhưng đều bị Thượng viện bác bỏ, cho nên mãi đến hôm nay vẫn chưa trở thành luật được.

Trước bối cảnh nhiêu khê như vậy, Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama muốn có buổi gặp gỡ với cộng đồng người Mỹ gốc Việt. Hôm Chủ nhật 19-2-12, theo nguồn tin BBC-London-giới chức Hoa Kỳ cho biết họ muốn gặp gỡ công đồng người Mỹ gốc Việt tại Bach Cung, vào ngày 5-3 để nghe quan điểm về vấn đề nhân quyền tại Việt Nam. Đáp lại, theo báo Cali Today, nhạc sỹ Trúc Hồ cho biết phái đoàn Việt Nam sẽ có những người từ 50 tiểu bang đã ký tên vào bản ”Thỉnh Nguyện Thư Về Nhân Quyền” gửi cho Tổng thống Barack Obama. Thỉnh nguyện thư ngắn gọn chỉ có 120 chữ chủ yếu yêu cầu chính phủ Hoa Kỳ không phát triển thêm quan hệ với Việt Nam cho đến khi nào tình hình nhân quyền ở đó được cải tiến. Tòa Bạch Ốc chỉ quan tâm và trả lời những thỉnh nguyện thư có ít nhất 25,000 chữ ký trong vòng 1 tháng. “Thỉnh Nguyện Thư Cho Nhân Quyền Việt Nam” do nhạc sỹ Trúc Hồ đề xuất và vận động, chỉ trong vòng 10 ngày đã có hơn 50,000 chữ ký của người Việt trên khắp 50 tiểu bang Mỹ. Như vậy buổi gặp gỡ giữa cộng đồng Việt Nam tại Mỹ với giới Hành pháp Mỹ tại Bạch Cung chắc chắn thế nào cũng phải được diễn ra mặc dầu kết quả buổi gặp gỡ ấy khó có thể lường trước được. Sau buổi gặp gỡ tại Bach Cung, phái đoàn cộng đồng Việt Nam ngày hôm sau, sẽ có buổi gặp gỡ với giới Lập pháp Hoa Kỳ tại Quốc Hội Mỹ.

Trong thực tế, để giải quyết vấn đề nhân quyền ở Việt Nam, một phái đoàn gồm có 4 nghị sĩ Mỹ do thượng nghị sỹ John McCain lãnh đạo đã đến Hà nội tháng vừa qua và phái đoàn này đã kêu gọi Chính phủ Hà Nội: Nếu muốn được Quốc Hội Hoa Kỳ chấp nhận cho phép chính phủ Mỹ bán vũ khí chiến lược cho Việt Nam, thì Hà Nội cần cải tiến nhân quyền. Cũng trong yêu cầu ấy, Ông Kurt Campbell, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ, đặc trách chậu Á Thái Bình Dương, cũng đã đến hội đàm với chính phủ Hà Nội hồi đấu năm nay. Bà Loretta Sanchez, dân biểu của vùng thuộc Orange County, Mỹ, đã đề nghị gắn chặt việc giao thương giữa Hoa Kỳ và Việt Nam với mực độ cải tiến nhân quyền của Hà Nội.

Vì ở vị thế một cường quốc hàng đầu thế giới, nếu không muốn nói nước Mỹ là nhà lãnh đạo thế giới hôm nay, do đó đường lối chính trị và chánh sách ngoại giao của Mỹ thay đổi không ngừng. Như chúng ta thấy, với đường lối ngoại giao vị lợi nhuận hiện nay, đôi khi chính phủ Mỹ cũng phải đau đớn quay lưng lại với vấn đề nhân quyền. Tiến xa hơn nữa, chính sách chính trị ngoại giao của Mỹ được xây dựng trên ba yếu tố căn bản như chúng ta vẫn thấy: “Lợi ích kinh tế” là hàng đầu –Sau đó là “Thế chiến lược”- “Lý tưởng Tự do, Dân Chủ, Nhân quyền” thuộc vào hàng thứ yếu.

Với chủ thuyết “Kỷ nguyên Thái Bình Dương của Mỹ”, Mỹ đã chọn Việt Nam như một đối tác chiến lược hàng đầu. Hơn một năm qua Việt-Mỹ đã nâng tầm quan hệ giữa hai quốc gia lên hàng chiến lược, trong đó có cả quan hệ Quốc Phòng. Hiện tại Mỹ là quốc gia có số vốn đầu tư lớn nhất tại Việt Nam. Trong chiều hướng của sự hợp tác giữa hai quốc gia Việt Mỹ phát triển mạnh như thế, dự luật nhân quyền không mấy hy vọng sẽ được Thượng Mỹ thông qua. Nếu chuyện này sẽ thật sự xảy ra, thì cộng đồng người Mỹ gốc Việt đang sống tại Mỹ cũng phải hiểu rằng chúng ta cũng là công dân Mỹ. Và phương châm hành động của mọi công dân Mỹ: “không có gì ngoài quyền lợi của nước Mỹ-Nothing but American interests. /.

Đào Như

(Bác sỹ Đào Trọng Thể)

Thetrongdao2000@yahoo.com

22-Feb-2012