Bài đã đăng trên Tạp chí Văn 142, Sài Gòn 1969, số chủ đề “Đường Bay Của Nghệ
Thuật”.
Ghi chú thêm khi coi lại vào tháng
11 năm 2010 tại Walnut, California: Nhớ khi viết bài này, tác giả chỉ cốt ý
nhắc nhở kỷ niệm mà nhờ chúng đã hình thành những câu thơ trong vài bài thơ đã
đăng rải rác trong các báo khá lâu ở Sài Gòn, trước năm 1964. Bây giờ gửi đóng
góp bài này vào chuyên đề “Tạp chí Văn Sài Gòn trước 1975”, người viết tự thấy
thật ra chỉ có một ít câu thơ gọi là “thơ đẹp”: xin ghi đậm nét vài câu thơ
ấy).
Đây là một bài khảo sát về sự cảm
thức cái đẹp của thi ca. Theo thiển nghĩ, cảm thức thôi chưa đủ, ta còn phải
tìm cho ra điều kiện nào cho ta sự cảm thức.
Không còn gì đúng hơn là phải lấy kinh nghiệm làm thơ của ta để khám phá
những nguồn gốc của sự cảm thức cái đẹp ấy, vì xuất xứ của những sáng tác tạm
gọi là đẹp chỉ có tác giả là biết rõ mà thôi. Vì vậy trong bài này, người viết
chỉ lấy thơ của chính mình sáng tác để làm một cuộc hành hương trở về nguồn của
các câu thơ mà ta tạm gọi là Thơ Đẹp; cũng như một khi đi đâu xa có đôi lúc
chúng ta muốn trở về quê hương cũ: